Dağın altındaki dev dedektör, “hayalet parçacıkları” harikulâde hassasiyetle tespit etti

Onlarca yıldır bilim insanları, kütlesiz ve neredeyse hiç elektrik yükü taşımayan, “hayalet parçacıklar” olarak bilinen nötrinoların peşinde.

Tespit edilmesi sıkıntı olsa da bu parçacıkların, kozmostaki en yaygın unsur tipi olduğu düşünülüyor. O denli ki, her saniye trilyonlarca nötrino görünmez bir halde bedenimizden geçip gidiyor.

Bugüne kadar birçok araştırma kümesi nötrinoları gözlemlemeyi başarmış olsa da düşük güç düzeyleri nedeniyle bu parçacıkları tespit etmek son derece güç. Yeniden de 2025 yılı boyunca gerçekleştirilen birtakım deneylerde kıymetli ilerlemeler kaydedilmiş durumda.

Tam da bu nedenle, Çin’de inşa edilen Jiangmen Yeraltı Nötrino Gözlemevi (JUNO), uzun müddettir beklenen atılımlara hazırlanıyor.

İNŞASI 10 YIL SÜRDÜ

İnşası on yıl süren JUNO, Çin’in güneyindeki Kaiping dağlarının altında yer alan, 20 bin ton tartısında devasa global bir nötrino dedektörü.

350 milyon dolardan fazla bir maliyete sahip bu dev yapının tek bir gayesi var: Nötrinoların kütle sıralamasını belirlemek.

Henüz yalnızca 86 gün evvel faaliyete geçmiş olmasına karşın JUNO şimdiden dikkat alımlı sonuçlar elde etti.

Almanya’daki Mainz Üniversitesi’nden araştırmacıların açıklamasına nazaran dedektör, nötrino salınım parametrelerini geçmişteki tüm deneylere kıyasla çok daha yüksek bir hassasiyetle ölçmeyi başardı.

OLAĞANÜSTÜ HASSASİYET

Yıllar evvel Güneş’ten gelen nötrinolar birinci defa tespit edildiğinde, beklenen ölçünün çok altında parçacık gözlemlenmiş, bu durum “güneş nötrino gerilimi” olarak isimlendirilen gizemi doğurmuştu. Meğer daha sonra nötrinoların seyahat sırasında farklı çeşitlere dönüşebildiği keşfedilince sorun çözülmüştü.

JUNO’nun yeni dataları bu dönüşümün hassas ölçümlerini doğrulayarak aygıtın harika bir doğrulukla çalıştığını gösterdi.

JUNO Proje Yöneticisi ve Sözcüsü Yifang Wang, basın açıklamasında, “Sadece iki ayda ulaşılan bu hassasiyet, JUNO’nun tam olarak planlandığı üzere çalıştığını gösteriyor” diyor.

Her ne kadar Çin’de kurulmuş olsa da JUNO, memleketler arası bir bilim seferi niteliğinde. Futurism’in aktardığına nazaran İtalya, Fransa, Rusya, Almanya ve ABD’nin de ortalarında bulunduğu 17 ülkeden 700’ün üzerinde araştırmacı bu devasa gözlemevinin çalışmalarına katkı sağlıyor.