Sıhhatte reklam periyodu bitiyor! Yeni yönetmelik toplumsal medyada paylaşım kurallarını sıkılaştırdı

Sağlık Bakanlığı, doktorlardan özel hastanelere, kliniklerden aracı kuruluşlara kadar sıhhat kesimindeki tüm tanıtım faaliyetlerini tekrar düzenledi. Artık toplumsal medyada hasta görselleri, ameliyat öncesi-sonrası paylaşımları, memnuniyet iletileri ve sponsorlu tanıtımlar yasak.

SAĞLIKTA REKLAM VE PAYLAŞIM DÖNEMİ KAPANIYOR

Sağlık Bakanlığı, sağlık alanında uzun müddettir tartışma konusu olan tanıtım ve reklam faaliyetlerine ait yeni kuralları Resmî Gazete’de yayımladı.

“Sağlık Hizmetlerinde Tanıtım ve Bilgilendirme Faaliyetleri Hakkında Yönetmelik” yürürlüğe girerek, bilhassa toplumsal medya ve dijital mecralarda sıhhat hizmeti tanıtımına yönelik kapsamlı kısıtlamalar getirdi.

Yeni düzenleme, hem sıhhat meslek mensuplarının hem de özel sıhhat kuruluşlarının tanıtım ve bilgilendirme faaliyetlerini sıkı kurallara bağladı. Gaye, etik dışı reklamların önüne geçmek, hasta haklarını korumak ve halkı aldatıcı sıhhat paylaşımlarını engellemek olarak açıklandı.

REKLAM ARTIK BÜSBÜTÜN YASAK

Yönetmelikte en dikkat çeken düzenleme, “örtülü yahut açık reklam” yasağı oldu. Buna nazaran; sıhhat kuruluşları ya da hekimler, kendi hizmetlerini ön plana çıkaran, başka kurumlar aleyhine haksız rekabet yaratan ya da halkı yönlendiren tanıtım içerikleri yayımlayamayacak.

Sosyal medya, televizyon, internet siteleri ve hatta basılı mecralarda yapılan tüm tanıtımlar bu kapsama girdi.

Sağlık Bakanlığı, bundan böyle “bilgilendirme” emeliyle yapılan paylaşımların da bilimsel gerçeklere dayanmasını, aldatıcı tabirler içermemesini zarurî kıldı.

SOSYAL MEDYAYA SIKI KURALLAR

Yeni yönetmelik, toplumsal medya platformlarına yönelik detaylı kararlar de içeriyor. Artık sıhhat çalışanları yahut özel klinikler, sponsorlu ya da fiyatlı tanıtım paylaşımları yapamayacak. Hasta yorumları, teşekkür bildirileri, ameliyat öncesi-sonrası fotoğraflar yahut memnuniyet görüntüleri üzerinden reklam yapılamayacak.

Ayrıca yapılan paylaşımlarda “yorum, beğeni ve tekrar paylaşım” üzere kullanıcı etkileşimleri kapatılmak zorunda.
Bakanlık, bu adımla toplumsal medya üzerinden hasta yönlendirmesi ve reklam tesiri oluşturulmasının büsbütün önüne geçmeyi hedefliyor.

HASTA GÖRSELLERİ İÇİN YAZILI MÜSAADE KAİDESİ

Yeni düzenlemede hasta mahremiyeti konusuna özel vurgu yapıldı. Bir hastaya ilişkin fotoğraf ya da görüntü, lakin hastanın açık isteğiyle paylaşılabilecek. Küçükler yahut kısıtlılar kelam konusu olduğunda veli ya da vasi onayı alınacak.
Hasta, bu müsaadesi istediği vakit geri çekme hakkına sahip olacak.

Bakanlık ayrıyeten, “öncesi-sonrası” görsellerin birebir teknik kaidelerde çekilmesini, üzerinde hiçbir dijital oynama yapılmamasını ve tarih bilgilerinin açıkça yazılmasını zarurî hale getirdi.
Ayrıca, ameliyat anına yahut mahrem beden bölgelerine ait görsellerin paylaşılması kesin olarak yasaklandı.

KAMPANYA, PROMOSYON, ARMAĞAN DEVRİ SONA ERDİ

Yönetmelikle birlikte sıhhat hizmetlerinin “ticari bir ürün” üzere pazarlanmasının da önüne geçildi. Artık sıhhat kuruluşları, indirim, kampanya, çekiliş, promosyon, armağan üzere pazarlama metotlarını tanıtımlarında kullanamayacak. Ayrıyeten hastaların telefon, e-posta yahut ileti yoluyla bilgilendirilmesi de yasaklandı.

Yalnızca, yeni açılan sıhhat tesislerine özel bir istisna getirildi: Açılış tarihinden itibaren birinci bir ay boyunca yönetmelik unsurlarına uygun formda sponsorlu bilgilendirme yapılabilecek.

SAĞLIK TURİZMİNE FARKLI DÜZENLEME

Türkiye’nin süratle büyüyen sıhhat turizmi kesimi de yönetmelikte özel olarak düzenlendi. Yurt dışına yönelik tanıtımlar yapılabilecek lakin bunun için Bakanlıktan alınan “Uluslararası Sıhhat Turizmi Yetki Belgesi” mecburî olacak. Bu kapsamda yapılacak paylaşımlar sırf yurt dışı maksat kitleye yöneltilebilecek ve “HealthTürkiye” logosu taşımak zorunda olacak.

Ayrıca, Türkiye’de yaşayan şahıslara yönelik tanıtım yapılması, Türkçe lisanında reklam verilmesi yahut yurt içi hedefleme yapılması yasaklandı.

SAĞLIK HİZMETLERİNİN TANITIMINDA ALDATICI GÖRSELLER KULLANILAMAYACAK

Özetle;

• Türkiye’deki sıhhat tesisleri ve tabipler, toplumsal medya ve dijital platformlarda sadece bilgilendirme emeliyle paylaşım yapabilecek. Fiyatlı yahut sponsorlu içerik paylaşımlarına ise sayfalarında yer veremeyecek.
• Yanıltıcı görseller ve makyajlı fotoğraflar tanıtımlarda kullanılamayacak. Bir sürecin öncesi ve sonrasını gösteren görsellerin birebir teknik kaidelerde ve ortamda görüntülenmesi, fotoğraflarda tarihlerin belirtilmesi zarurî olacak.
• Düzenlemeye nazaran, hasta görselleri lakin yazılı yahut elektronik onay ile Hasta Hakları Yönetmeliği’ne uygun biçimde kullanılabilecek.
• Hasta yorumları, memnuniyet tabirleri yahut teşekkür bildirileri üzerinden tanıtım yapılamayacak. Sıhhat hizmetlerinin tanıtımında etik hudutlar korunacak, hastanın isteği temel alınacak.
• Sağlık çalışanları, sırf yasal olarak sahip oldukları unvanları kullanabilecek. Gerçek dışı uzmanlık yahut aldatıcı unvan belirtemeyecek.
• Sağlık kuruluşları, öteki kurumlarla kıyaslama yapamayacak, kişi yahut markalara referans vererek tanıtımda bulunamayacak.
• Tanıtım hizmetinde hastanın sıhhat hizmeti alma kararını etkileyebilecek aldatıcı yahut abartılı sözlere yer verilemeyecek.
• Sağlık çalışanları, direkt hasta arayarak ya da ileti göndererek hizmet tanıtımı yapamayacak.

Düzenleme, sadece doktorları değil, diş doktorları, eczacılar, hemşireler ve öbür tüm sıhhat çalışanlarıyla birlikte kamu ve özel tüm sıhhat kuruluşlarını kapsıyor.

DENETİM KOMİTESİ KURULACAK

Yönetmeliğe nazaran, vilayetlerde “Sağlıkta Tanıtım ve Bilgilendirme Faaliyetleri Vilayet Kıymetlendirme Komisyonu” oluşturulacak.
Bu komite; ilgili uzman hekimler, il sağlık müdürlüğü, Ticaret Vilayet Müdürlüğü ve meslek kuruluşu temsilcilerinden oluşacak.

Komisyon, toplumsal medya, internet ve basında yapılan paylaşımları sistemli olarak tarayacak ve şikayetleri kıymetlendirecek.
Aykırılık tespit edilmesi halinde, ilgililer hakkında idari para cezası, erişim manisi yahut savcılığa cürüm duyurusu dahil yaptırımlar uygulanabilecek.

HASTA HAKLARI VE ŞAHSÎ BİLGİLERE VURGU

Yeni yönetmelik, tanıtım faaliyetlerinde hasta hakları ve ferdî dataların korunması prensiplerini ön plana çıkarıyor.
Buna nazaran, tüm bilgilendirme ve paylaşım faaliyetlerinin Hasta Hakları Yönetmeliği ve Kişisel Verilerin Korunması Kanunu (KVKK) kararlarına uygun olması mecburî hale getirildi.

DÜZENLEME İLE ETİK, ŞEFFAF VE BİLİMSEL SIHHAT İLETİŞİMİ HEDEFİ

Sağlık Bakanlığı, yeni düzenlemenin amacını “sağlık hizmetlerinde etik ve bilimsel çerçevede yanlışsız bilgilendirme yapılması, vatandaşın yanıltılmasının önlenmesi ve sıhhat dalında haksız rekabetin engellenmesi” olarak açıkladı.

Yönetmelikle birlikte, hastaların inanç hissinin korunması, sıhhat hizmetlerinin ticari meta haline gelmesinin önüne geçilmesi ve sıhhat alanında etik bağlantı kültürünün güçlendirilmesi hedefleniyor.

YÜRÜRLÜĞE GİRDİ

29 Temmuz 2023 tarihli eski yönetmelik yürürlükten kaldırıldı. Yeni “Sağlık Hizmetlerinde Tanıtım ve Bilgilendirme Faaliyetleri Hakkında Yönetmelik”, bugün yayımlandığı gün prestijiyle yürürlüğe girdi.