İstanbul’da fakat İstanbul’dan değil! Metropolde köy hayatı: Gelen ‘Burası yeni mi kuruldu?’ diyor

Beykoz’un, İstanbul Boğazı’na bakan ve 2016 yılında tamamlanan Yavuz Sultan Selim Köprüsü’nün tamamını gören Poyraz Mahallesi’nde halkın çoğunluğu geçimini balıkçılık yaparak sağlıyor.

Boğaz Öngörünüm Bölgesi’nde olması nedeniyle uzun yıllardır yeni bir yapı inşa edilemediğinden nüfusun 1000’in altına düştüğü mahallede 350 hane yer alıyor.

Balıkçılığı olduğu kadar restoranları da öne çıkan köy, hafta sonları deniz havası almak ve balık yemek isteyenlerin uğrak noktası haline geliyor, köprü görüntüsü ise fotoğrafçıları kendine çekiyor. Köy, yazları plajı sayesinde dolup taşıyor.

Tüm pencereleri Boğaz’ı gören pozisyonuyla ülkenin en hoş görüntülü muhtarlıklarından birinde vazifesini ifa eden muhtar Mehmet Kalafat, mahallenin tarihçesini, geçim kaynaklarını ve son yıllarda uğradığı değişimi anlattı.

Kalafat, Poyraz’ın kuruluş tarihiyle ilgili ellerinde kesin bir ispat olmadığını lakin mahallede bulunan kalenin tarihinin 1780’li yıllara dayandığını, 1800’lü yılların sonu ve 1900’lü yılların başında da büyük dedelerinin Rize’den göç ederek mahalleye yerleştiğini söyledi.

Mahallenin şu andaki sakinlerinin yüzde 95’inin Rize kökenli olduğunu belirten Kalafat, cetlerinin köye yerleştiğinde bağ, bahçe ve balıkçılıkla ilgilendiğini anlattı.

Kalafat, Poyraz’da yaşamaktan keyifli olduğunu belirterek, “Bundan 30 sene evvel mahallelinin yüzde 95’i balıkçılıkla iştigal ediyordu. Şu anda yeniden yüzde 80’i balıkçılık, gemicilik, kaptanlık yapıyor. Son yıllarda balıkçı kafeleriyle turizmcilik de yapan var.” tabirlerini kullandı.

Yavuz Sultan Selim Köprüsü’nün mahalleye görsel olarak katkı sağladığını lisana getiren Kalafat, köye gelenlerin köprüye karşı görünümle özçekim yaptığını ve kafelerde oturduğunu söyledi.

Kalafat, bir devir Kadıköy’de ve Ataşehir’de oturduğunu anlatarak, “Buradan hiç kopmadım. Burada da orada da meskenim vardı, her hafta sonu buraya geliyordum. Buradan büsbütün hiç ayrılmadım, ayrılmayı da düşünmüyorum.” diye konuştu.

Mahalledeki meskeni Boğaz’ı görürken, Acıbadem’deki konutunun görünümünün ise sokağın karşısındaki apartman olduğunu belirten Kalafat, bir anısını anlatarak, “Biz denizciyiz, balıkçıyız. Havaya bakarız, balıkçı tabiriyle ‘Dumanlar şuradan gidiyor demek ki bugün poyraz yahut lodos esiyor.’ deriz. O vakitler kaptanlık yapıyorum. Acıbadem’de otururken sabah kalkar alışkanlıktan havaya gerçek dumanlara bakardım. Karşıdaki komşu fark edip eşime ‘Sizin eşiniz neden her sabah gökyüzüne bakıyor?’ diye sormuş. Biz illa ki denizi göreceğiz, alışmışız. Gece bile kalkıp 3-4 sefer limana, kumsala bakıyorum.” sözlerini kullandı.

“HERKES ‘BÖYLE BİR MUHTARLIK YOK’ DİYOR”

Kalafat, muhtarlığının görünümünden bahsederek, “Herkes, ‘Böyle bir muhtarlık yok.’ diyor. Bu binayı evvelden köy halkı yapmış. Bu bina yapıldığından beri muhtarlık olarak kullanılıyor.” dedi.

Mahallenin Boğaz Öngörünüm Bölgesi içerisinde yer alması nedeniyle imara kapandığını ve hiç yeni yapılaşma olmadığını vurgulayan Kalafat, bu nedenle gençlerin bilhassa evlendikten sonra mahalleyi terk etmek zorunda kaldığını kaydetti.

Kalafat, gençlerin ikamet edecek konutları olsa mahalleden ayrılmayacağını ve bu konut problemini çözmeyi çok istediğini tabir ederek “Her teknede adeta fabrika üzere 30 kişi çalışıyor. İşleri burada fakat meskenleri örneğin Çekmeköy’de. Biz de o gençler üzere mahalleye dönmelerini isteriz. Akşamları kafelerde toplanıyorlar, gece dönüyorlar. O hasret var onlarda da.” diye konuştu.

Mahallede herkesin birbirini tanıdığını belirten Kalafat, “Burada aşağı üst herkes birbiriyle akrabadır. Karadeniz’den geldiklerinde herkes akrabasının yanına gelmiş. Birçoklarının Rize’de malı mülkü yoktur. Örf, adet hatta şive bile değişmemiştir. Kahvehanelere girdiğinizde güya Rize’de bir kahvehaneye girmiş üzere olursunuz.” diye konuştu.

Kalafat mahalledeki günlük yaşama ait, “Bizim orta ölçekli ve büyük gırgır dediğimiz balıkçılarımız var. Gırgırlarda aşağı üst 30 kişi vardır. Açıldıklarında balık neredeyse oraya masraflar. Hopa’dan İskenderun’a kadar avlanırlar. Hatta yazın orkinos için Malta’ya kadar gidiyorlar. Temel büyük balıkçılarımız Afrika’da Moritanya ve Gine’de okyanusta 3-4 ay avlanıyorlar. Orta ölçekliler Doğu Karadeniz’e hamsi avına yahut günlük ava çıkarlar. Akşamdan çıkıp sabaha kadar avlanır dönerler.” formunda konuştu.

Poyraz denilince akla birinci balıkçıların geldiğini, insanların mahalleye gelip sabaha kadar kıyıda köprüyü izlediğini aktaran Kalafat, “İnsanlar burada oturuyor Karadeniz havası alıyor, Karadenizlileri görüyorlar, kendilerini tipik bir Karadeniz köyünde hissediyorlar. Burada kimse ‘Poyraz Mahallesi’ndenim’ demez, ‘Poyrazlıyım yahut Poyrazköylüyüm’ der. Burayı hala köy olarak kabulleniyoruz.” dedi.

 “KEŞKE ESKİ KÖYÜMÜZ OLSA”

Mahallede 4 kuşaktır balıkçılık yaptıklarını belirten Ali Saruhan, babasının ve dedesinin mesleğini sürdürdüğünü söyledi.

Saruhan, “Poyrazköy bizim için olmazsa olmaz bir yer. İstanbul’un kalabalığından, trafiğinden uzak. Buraya geldiğimizde hiç dışarı çıkmak istemeyiz. Yazın kıyıda dolaşmanız bile yetiyor. İstanbul’dan başka bir yer, birçok insan burayı yeni öğreniyor. 3-5 sene öncesine kadar kimse bilmezdi buraları, köprüden sonra uçtu gitti. Yeniliğe karşı gelemiyorsunuz. Evvelden daha içine kapanık bir köydü. Keşke eski köyümüz olsa, evvelden bu kadar kalabalık değildi.” tabirlerini kullandı.

Mahalleli gençlerin yat kaptanlığı ve balıkçılık yaptığını kaydeden Saruhan, “Tekneyle denize çıkınca akşam dönelim konutumuza gidelim sabah tekrar açılalım üzere bir şey yok. Teknemizde kalıyoruz, her vakit tekneyle gurbetteyiz. 15-20 günde bir geliyoruz.” dedi.

Saruhan, dedelerinden öğrendiğine nazaran bir vakitler Ulu Lider Mustafa Kemal Atatürk’ün köydeki kaleye çıkmak için gemiyle geldiğini, bir köylünün Atatürk’ü gemiden sırtına alarak kıyıya çıkardığını, bu nedenle kıyıda bir Atatürk büstü olduğunu anlattı.

 “BURADA BÜYÜDÜK, KÖYÜMÜZ, MEMLEKETİMİZ BURASI”

Mahallede Boğaz görüntülü salaş bir kafe işleten Hatice Kübra Kalafat ise Poyraz’ın bağımlılık yaptığını, İstanbul dışına gittiği vakit daha ikinci günde mahalleye dönmek istediğini söyledi.

Kalafat, Poyraz’ın havası ve kokusunun kendisinde farklı bir yerinin olduğunu tabir ederek “3 jenerasyon İstanbulluyuz. Dedem, babam, ben burada büyüdük, köyümüz, memleketimiz burası. Gidecek öbür yer yerimiz yok.” dedi.

Mahallede evvelden balıkçılığın daha fazla olduğunu anlatan Kalafat, “Çocukluğumda kahvaltıda dahi balık yediğimizi hatırlıyorum. O kadar çok balık vardı ki artık balığa para vermek benim zoruma gidiyor. Balıkçılık burada hala devam ediyor. Poyrazköy’ün kendi halkının birçok Afrika’ya kadar gidiyor ve orada balıkçılık yapıyor. Bandırma üzere diğer kıyı yerlerinden gelip burada balıkçılık yapanlar da var.” diye konuştu.

Kalafat, köprüyü merak edip köye gelenler olduğunu aktararak, şunları kaydetti:

“İlgi daha da fazla arttı. Hatta hiç Poyrazköy’ü bilmeyen, ismini dahi duymayan beşerler olduğuna şahit oldum. ‘Burası var mıydı? Bu köy yeni mi kuruldu?’ üzere şeyler söyleyenler oluyor. Buna biraz şaşırıyorum. Dizilerde, sinemalarda, belgesellerde burayla ilgili evvelce bu yana gelen bir reklam vardı lakin köprü buranın daha çok tanınan olmasını sağladı. Kendim denizi görmeden yapamıyorum. Meskende pencereyi açıyorum, gemiler geçiyor mu, motorlar gelmiş mi diye bakıyorum, havayı bir kokluyorum. Kafedeyken de meskene gittiğimde daima denize bakmak istiyorum.”