Ukrayna, güç bölümündeki yolsuzluk operasyonlarıyla sarsılıyor

Ukrayna’nın adalet ve enerji bakanları, Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy’nin talebi üzerine istifalarını sundu.

Başbakan Yuliya Sviridenko, daha evvel güç bakanlığı yapan Adalet Bakanı Herman Haluşçenko ile mevcut Güç Bakanı Svitlana Grınçuk’un vazifelerinden ayrıldığını duyurdu.

Sviridenko, hükümetin ayrıyeten Zelenskiy’e yakınlığıyla bilinen Timur Mindıç ile iş insanı Aleksandr Tsukerman’a yönelik yaptırım kararı aldığını da belirtti.

Zelenskiy, Telegram üzerinden paylaştığı görüntüde istifaların bir “güven meselesi” olduğunu söyledi.

Öte yandan devirde Rusya’nın kritik altyapıyı maksat alan son hücumları ülke çapında kesintileri ağırlaştırdı.

Ukraynalı yetkililer, Rusya’nın füze ve insansız hava aracı (İHA) taarruzlarıyla daima vurulan güç şebekesini ayakta tutmak için Avrupa’dan gelecek parayı teminat altına almaya çalışıyor.

SORUŞTURMA 15 AYDIR DEVAM EDİYOR

Associated Press’in aktardığına nazaran, Ukrayna Ulusal Yolsuzlukla Çaba Ofisi (NABU), devlete ilişkin nükleer güç şirketi Energoatom bünyesinde faaliyet gösteren bir zimmete para geçirme ve rüşvet şebekesini 15 aydır soruşturuyordu.

Soruşturma kapsamında 70’ten fazla baskın düzenlendi, bin saati aşan dinleme yapıldı, beş kişi gözaltına alındı ve güç bölümünde yaklaşık 100 milyon dolar meblağında ödemeler alan yedi şahıs daha tespit edildi.

NABU, şüphelilerin isimlerini kamuoyuna açıklamadı lakin ortalarında bir iş insanı, güç bakanının eski bir danışmanı, Energoatom’da fiziki güvenlikten sorumlu bir yönetici ve kara para aklama faaliyetleriyle kontaklı şahısların bulunduğunu bildirdi.

Kurum, sekiz kişiyi rüşvet, vazifesi berbata kullanma ve gelirlerini katbekat aşan servet edinmekle suçladı. Soruşturmacıların bu yapıya kurum içinde “Midas” ismini verdiği öğrenildi.

Energoatom ise soruşturmanın faaliyetlerini aksatmadığını açıkladı.

RÜŞVET ÇARKI NASIL İŞLİYORDU?

NABU kayıtları, şebekenin Energoatom yüklenicilerinden yüzde 10 ila 15 ortasında rüşvet almak için nasıl pazarlık yaptığını ortaya koyuyor.

Kod isimleri ve imalı tabirlerle yapılan görüşmelerde şantaj, baskı prosedürleri ve sıkıyönetim şartlarında Energoatom üzere hayati hizmet sunan şirketlere yüklenicilerin dava açmasını engelleyen yönetmeliğin nasıl istismar edileceği ele alınıyor.

Energoatom’un yıllık gelirinin yaklaşık 4,7 milyar dolar olduğu kestirim ediliyor.

Kayıtlara nazaran dört kişi, yasa dışı gelirleri Kiev’deki bir ofis üzerinden akladı.

Belgelerin bir kısmında, komploya karışanların “Che Guevara” olarak isimlendirdiği eski bir başbakan yardımcısına yaklaşık 1,2 milyon dolarlık ödeme yapıldığı bilgisi yer alıyor.

ZELENSKİY, YOLSUZLUKLA ÇABA VADETMİŞTİ

Ukrayna, bağımsızlığından bu yana kökleşmiş yolsuzlukla çaba ediyor ve Zelenskiy, vazifeye yolsuzluğu ortadan kaldırma vaadiyle gelmişti.

Zelenskiy, 2023 yılında da ordu tedarikinde yaşanan bir skandalın ardından Savunma Bakanı Oleksiy Reznikov’u görevden almıştı.

Zelenskiy’nin partisinden milletvekili Oleksandr Merejko, AP’ye yaptığı açıklamada, bu sorunun hem içeride hem de dışarıda Kiev’e ziyan verme potansiyeli taşıdığını söyledi.

Merejko, skandalın “ülke içindeki birlik ve istikrarı zayıflatmak için kullanılacağını” belirterek dış ortakların bunu Ukrayna’nın geri adım attığına dair bir işaret olarak görebileceği ikazında bulundu.

Merejko, “Ruslar güç şebekemizi yok ederken ve beşerler karanlıkta kalırken birileri savaş sırasında para çalıyordu” diye konuştu.

Skandal, Zelenskiy’nin uzun müddettir yakın çalıştığı Mindıç ile alakasını de yine gündeme taşıdı.

NABU, Mindıç’ın savaş periyodunda süratle büyüyen ve devletle kontratlar yapan Fire Point isimli İHA üreticisiyle mümkün kontaklarını inceledi.

Araştırmacı gazeteci Yuriy Nikolov ise asıl sıkıntının Mindıç’la bağlantılı olduğu argüman edilen bir şirketin, idaredeki şahsi temaslar sayesinde adapsız biçimde kamu ihaleleri alması olduğunu söyledi.

Merejko, Zelenskiy’nin skandaldan evvel Mindıç’tan uzaklaşmış göründüğünü belirtti lakin “çevresindeki birilerinin çabuk para kazanma hevesine kapılmış olabileceğini” de kelamlarına ekledi.

Haluşçenko ise Facebook’ta yaptığı açıklamada, kendisine yöneltilmiş bir suçlama olmadığını vurguladı ve soruşturma sürerken misyonu bırakmanın “medenice ve doğru” olduğunu belirtti.

Haluşçenko, mahkemede kendini savunacağını söyledi.

NABU’nun kayıtlarında ayrıyeten, kimi yetkililerin daha çıkarlı fırsatları beklemesi nedeniyle güç altyapısının korunmasına yönelik tahkimat çalışmalarının geciktirildiği tezi da yer alıyor.

Kayıtlarda, savunma yapıları inşası için evvel tanıdık bir şirkete yönelme, akabinde rüşvet oranını yüzde 15’e kadar çıkarma teklifleri geçiyor.

Daha evvel Ukrayna Güç Bakanlığı’nın nükleer tesislerin etrafındaki kırılgan noktalara ait bir yılı aşkın müddettir yapılan ikazlara karşın gerekeni yapmadığı argümanları basına yansımıştı.

Ukrayna’daki üç faal nükleer santralin etrafındaki korunmasız şalt alanları, bilhassa zayıf halkalar olarak gösterilmişti.

Milletvekilleri daha sonra bu eksiklikleri Haluşçenko’nun vazifeden alınması davetlerine münasebet yapmıştı.

AVRUPA KAYGILI

Ukrayna’nın güç altyapısını güçlendirmek için büyük yatırımlar yapan Avrupa ülkeleri, gelişmeleri korkuyla karşıladı.

Almanya Başbakanı Friedrich Merz’in sözcüsü Stefan Kornelius, Berlin’in “Almanya’nın önemli takviye sağladığı bir sektörde” yolsuzluk argümanlarından rahatsız olduğunu söyledi.

Sözcü, Avrupa Kurulu’nun geçen hafta yayımladığı ve Kiev’e yolsuzlukla çaba eforlarını sürdürme daveti yapan raporu hatırlattı.

Kornelius, Almanya’nın “bu somut hadisedeki gelişmeleri izleyeceğini” ve gerekirse sonuçları değerlendireceğini belirtti.

Bununla birlikte Kornelius, Berlin’in Ukrayna hükümeti ile yolsuzlukla gayret kurumlarının “şeffaf bir sonuca” ulaşacağına güvendiğini tabir etti.

Siyasi analist Oleh Saakiyan, AP’ye yaptığı açıklamada, yolsuzluk şebekesinin “milyonlarca, hatta on milyonlarca dolar” içerdiğini lakin tam boyutunun şimdi belirli olmadığını söyledi.

Saakiyan, bunun Ukrayna tarihinin en büyük yolsuzluk olayı olmasa da savaş şartlarında gerçekleşmesi ve devlet içindeki “kilit aktörleri” içermesi nedeniyle değer taşıdığını da kelamlarına ekledi.