Macaristan’da seçim yarışı kızışıyor: ‘Avrupa’nın yazgısını değiştirebilir’

Macaristan’da parlamento seçimlerine şimdi beş ay olmasına karşın ülke, Başbakan Viktor Orbán ile rakibi Péter Magyar ortasında şimdiden ağır bir siyasi çekişmeye sahne oluyor.

İlk olarak 1998’de başbakan seçilen ve 2010’dan itibaren aralıksız dört devir daha vazife yapan Orbán, toplamda 20 yıldır Macaristan’ı yönetiyor.

Avrupa’nın en uzun süre görevde kalan lideri olan Orbán, uzun vakittir destekçileri tarafından sevilen lakin muhalifleri tarafından yolsuzluk ve otoriter taktikler uygulamakla suçlanan bir önder olarak öne çıkıyor.

Associated Press’in (AP) haberine nazaran, iktisatta berbatlaşan performansı ve kronik enflasyon nedeniyle Orbán’a yönelik dayanak azalma kaydediyor.

Bu ortamda ortaya çıkan yeni bir rakip, ülkeyi “daha müreffeh ve demokratik bir yola sokma” vaadiyle siyasi istikrarları değiştirdi.

Fidesz’in içinden gelen 44 yaşındaki Magyar, yaptığı açıklamada, “Viktor Orbán’ın alçak ve yozlaşmış hükümeti, çaldıkları ganimeti ve iktidarlarını korumak için her şeyi yapacaktır, bundan kuşkumuz yok” diye konuştu.

Magyar, kelamlarını “Bu iktidar reforme edilemez, halkla tekrar bağ kurma kabiliyetini yitirmiştir. Bu iktidar insanlık dışı bir hâle gelmiştir” diyerek sürdürdü.

KAMPANYA KIRSALDA BAŞLADI

Anketlerin çoğu, Magyar ve partisi Tisza’nın, Orbán’ın Fidesz partisine karşı sağlam bir üstünlüğe sahip olduğunu gösteriyordu.

Macaristan’daki pek çok gözlemci, Orbán’ın evvelki rakiplerinin bilakis Magyar’ın iki yıldan kısa bir müddette izafî olarak tanınmazlıktan çıkıp bu derece kıymetli bir desteğe sahip bir parti kurmayı nasıl başardığını anlamakta zorlanıyor.

Budapeşte merkezli Policy Solutions isimli fikir kuruluşunun yöneticisi András Bíró-Nagy, Magyar’ın Macaristan kırsalındaki “taban kampanyasının” ve hayat pahalılığı ile yetersiz kamu hizmetleri üzere temel problemlere odaklanmasının muvaffakiyet ihtimaline katkıda bulunduğunu belirtti.

Magyar, geçen hafta perşembe günü ülkenin güneybatısında 4 binden az nüfusa sahip bir yerleşim yeri olan Tab’ı ziyaret etti.

Bu durak, “Zafere Giden Yol” ismini verdiği ülke tipi kapsamında planladığı onlarca ziyaretten yalnızca biriydi.

Yüzlerce kişi kasabanın sosyalist devirden kalma kent merkezini doldurarak Magyar’ın yaklaşık iki saat süren konuşmasını dinledi.

Etkinliğe katılan 76 yaşındaki dul emekli Erika Bognár, aylık emekli maaşının geçinmek için çok düşük olduğunu öfkeyle lisana getirerek, “Bir sistem değişikliği istiyorum, zira bu sistem berbat” dedi.

Bognár, “Dükkanlarda herkes geçinemediğinden yakınıyor. Sefalet içinde yaşıyoruz, bütünüyle sefalete itildik” sözlerini kullandı.

Diğer taraftan Avrupa Birliği, hukukun üstünlüğü ve yolsuzluk tasaları nedeniyle Macaristan’a yönelik yaklaşık 14 milyar euro’luk fonu askıya almış durumda.

Söz konusu atak, ülkedeki kronik sakin ekonomik performansı daha da kötüleştirdi.

Orbán hükümeti ise pek çok esere tavan fiyat getirerek ekonomik ıstırapları hafifletmeye çalışıyor.

Aynı vakitte, birinci konutunu alanlara düşük faizli krediler ve en az iki çocuklu anneler için gelir vergisinin kaldırılması üzere seçim öncesi kamu harcamalarıyla seçmenlerin gönlünü kazanmayı hedefliyor.

Yine de, şimdiye kadar seçimlerde nadiren oy kullandığını söyleyen Bognár, Magyar’ın seçilmesi halinde durumun “daha berbat olmayacağına” dikkat çekti.

ORBAN’IN DIŞ POLİTİKASI

Neredeyse öteki tüm AB başkanlarının tersine Orbán, Rusya’nın askeri müdahalesine karşı Ukrayna’ya ekonomik yardım yahut silah tedarik etmeyi reddetmiş ve Kiev’i destekleyen ülkeleri “savaş çığırtkanı” olarak nitelendirmişti.

Orbán ayrıyeten AB’yi baskıcı bir güç olarak tasvir ederek birliği, 20. yüzyılda Macaristan’ı on yıllarca işgal altında tutan Sovyetler Birliği’ne benzetmişti.

Orbán’a göre Tisza partisi, hükümetini devirmek ve Macaristan’ın mali kaynaklarını Ukrayna’ya akıtacak, hatta ülkeyi direkt savaşa dahil edecek bir kukla rejim kurmak için Brüksel’de tasarlanmış bir projeden öte değil.

Orbán, geçen ay on binlerce destekçisine yaptığı konuşmada, “Hükümet değişikliğini desteklediğini düşünen herkes, bilsin ya da bilmesin, aslında savaşı destekliyor” diye konuşmuştu.

Başbakan, “Brüksel’i ve onun kukla hükümet adaylarını desteklediklerinde uygun bir emele hizmet ettiklerine inanan çok sayıda Macar var. Onlara şunu söylemeliyiz: Brüksel bugün bir yardım kaynağı değil, bir tehlike kaynağıdır” diye eklemişti.

POLITICO: AVRUPA İÇİN KRİTİK BİR SEÇİM

Bununla beraber Politico dergisi, Macaristan’daki seçimin yalnızca ülke içi değil, aynı zamanda Avrupa Birliği için de kıymetli sonuçlar doğurabileceğine dikkat çekiyor.

Dergide yer alan makaleye nazaran, Başbakan Orbán’ın uzun iktidarı, AB’nin karar alma düzeneklerinde sık sık bir mahzur teşkil etti.

Orbán’ın hem ABD Başkanı Donald Trump hem de Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ile olan yakınlığı, öbür AB önderlerinin birçok için “kabul edilemez” bir durum.

Macar başkan, bu durumu kendi lehine kullanarak dikkatleri üzerine çekmeyi başarıyor. AB tepeleri tekraren, Orbán’ın makul bahislerde her ulusal başkanın sahip olduğu veto hakkını kullanıp kullanmayacağı problemine kilitlendi.

Politico’ya nazaran, pek az AB lideri Orbán’ın kaybetmesinden üzüntü duyacak. On yıldan uzun bir müddettir birinci kere bu türlü bir ihtimal barizleşmiş durumda.

Fidesz’in anketlerde, büyük ölçüde 2024’te Péter Magyar tarafından kurulan tek kişilik bir parti olan Tisza’nın hayli gerisinde kalması, bu beklentiyi güçlendirmişti.

Tisza, muhaliflerin gerisinde birleşebileceği birleşik bir Orbán aksisi cephe sunuyor.

Magyar’ın Macar siyasetini yine başlatacak kişi olarak görülmesi, bir vakitler Orbán’ın yakın bir müttefiki ve eski adalet bakanının eski eşi olan bir Fidesz döneği olması nedeniyle ironik bulunabilir.

Yine de AB’de çok az kişi, Magyar’ın ile çalışmanın mevcut önderden daha kolay olacağından kuşku ediyor.

EŞİTSİZ OYUN ALANI

Associated Press’e konuşan analist Bíró-Nagy, Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı (AGİT) tarafından geçmişteki birkaç Macaristan seçiminin “özgür lakin adil olmadığı” biçiminde değerlendirildiğini belirtti.

AGİT, Fidesz ile hükümetin iletilerinin büyük oranda örtüştüğünü ve seçmenlerin “bilinçli seçim yapma fırsatını sınırlayan” taraflı haber yayınları yapıldığını tespit etmişti.

Bíró-Nagy, 2026 seçimleri için durumun “hiçbir biçimde değişmediğini” söyledi ve “Şahit olduğumuz şey, eşit bir oyun alanının olmadığıdır” dedi.

Tab’daki Tisza teşkilatının üyesi olan Sándor Rofrics de AP’ye yaptığı açıklamada, “Fidesz için para, hatta kamu parası bile sorun değil. Bu kampanyaya çok fazla kamu parası harcayacaklar” diye konuştu.

Magyar’ın kendisi de partisinin kampanya için daha az kaynağa sahip olduğunu kabul ediyor ve çabayı “Davud ile Calut” savaşına benzetiyor.

Magyar, “Esasen propaganda, istihbarat kurumları, sınırsız hükümet parası üzere tam bir cephaneliğe sahip bir makineyle karşı karşıyayız” sözünü kullandı.

ANKETLER NE SÖYLÜYOR?

Péter Magyar ve Tisza koalisyonunun Orbán’ın Fidesz partisi karşısındaki çıkışına karşın, Daily News Hungary’nin yayımladığı son kamuoyu yoklaması, 2026 seçim yarışına dair net bir kanaate varmanın sıkıntı olduğunu gösteriyor.

IDEA Enstitüsü tarafından yapılan araştırma, rakibin avantajı azalırken, başbakan ve partisinin popülaritesindeki bir düşüş devrinin akabinde yine taban kazandığını ortaya koyuyor.

Yaz aylarından bu yana büyük bağımsız anket kuruluşları tarafından gözlemlenen eğilimi teyit ediyor. Buna nazaran, iki ana aksi kamp kabaca istikrara kavuşmuş, hükümet partilerinin erozyonu ve Tisza’nın yükselişi durmuş vaziyette.

Hatta Orbán’ın Fidesz’i, açıklanan bir dizi refah önlemi sayesinde düşüş eğilimini bilakis çeviriyor. Bu toplumsal yardımlar ortasında 14. aylık emekli maaşı, piyasa faiz oranının yarısı olan yüzde 3 sübvansiyonlu konut kredisi, kamu kesimi çalışanlarına 1 milyon forint dayanak ve KOBİ kredileri bulunuyor.

Söz konusu önlemlerin, bu ayın başında tüketici itimat endeksinin 11 ayın en yüksek düzeyine ulaşmasına katkıda bulunması şaşırtan değil. Bu endeks, seçim sonuçlarının sağlam bir göstergesi olarak kabul ediliyor.

IDEA anketine nazaran, genel nüfusta Tisza yüzde 35, hükümet partileri ise yüzde 29 bandında yer alıyor.

Ayrıca anket sonuçları, kararlı seçmenler ortasında yüzde 40 dayanakla Fidesz için şimdiye kadarki en yeterli sonucu gösteriyor.

Seçimlere beş ay kala ve Tisza’nın liderliği devam ederken, Magyar kampanya tipinde ziyaret ettiği kasaba ve köylerde bir değişim dileği hissettiğini belirtiyor.

Ancak partisinin performansına karşın, “Rakibinizi, bilhassa de Viktor Orbán’ı asla küçümsememeniz gerektiğini düşünüyorum” diyor ve ekliyor:

“O deneyimli bir aktör ve bu seçimde kaybedecek çok şeyi var, tahminen de yalnızca başbakanlık koltuğundan daha fazlasını.”