ABD hudut devriyesi milyonlarca sürücüyü bilinmeyen bir programla izliyor

Associated Press (AP) ajansı tarafından yapılan araştırma Amerika Birleşik Devletleri’ndeki (ABD) hudut devriyesinin, seyahat rotalarını “şüpheli” olarak değerlendirdiği şahısları tespit etmek ve durdurmak emeliyle ülke çapında milyonlarca sürücüyü bilinmeyen bir programla izlediğini ortaya koydu.

Öngörüye dayalı istihbarat programı, insanların yolda durdurulmasına, aranmasına ve kimi durumlarda gözaltına alınmasına yol açıyor.

Kameralardan oluşan bir ağ, araçların plaka bilgilerini tarayıp kaydederken, bir algoritma ise geldikleri yer, gittikleri istikamet ve kullandıkları güzergâha nazaran kuşkulu bulduğu araçları işaretliyor.

Bunun üzerine federal casuslar, mahallî kolluk kuvvetlerini uyararak bu araçların durdurulmasını sağlıyor.

TRAFİK İHLALİ MAZERETİYLE DURDURUYORLAR

Sürücüler, ekseriyetle sürat ihlali, sinyal vermeme, cam sineması yahut hatta görüşü engelleyen bir oto kokusu üzere münasebetlerle durduruluyor.

Ancak asıl sebebin, kullandıkları güzergâhlar nedeniyle kolluk kuvvetlerinin radarına girmeleri olduğundan habersiz bir biçimde sorgulanıyor ve araçları aranıyor.

Aslen ülkenin sonlarını korumakla misyonlu olan Hudut Devriyesi, bu programla ülkenin iç kesitlerine uzanan bir nezaret sistemi inşa etmiş durumda.

Yaklaşık on yıl evvel yasa dışı hudut faaliyetleri, uyuşturucu ve insan kaçakçılığıyla uğraş hedefiyle başlatılan program, son beş yılda kapsamını önemli ölçüde genişletti.

Sınır Devriyesi, hangi şoför davranışının kuşkulu sayılacağına yahut uyuşturucu ya da insan kaçakçılığıyla ilişkili olduğuna dair kendi kriterlerini belirliyor.

Kırsal yollarda araç kullanmak, kiralık otomobilde olmak yahut hudut bölgesine kısa müddetli seyahatler yapmak üzere nedenler, insanların durdurulması için kâfi görülüyor.

PROGRAM MAKSADINI AŞTI

Kamera ağı halihazırda Teksas, Arizona ve Kaliforniya’daki güney hududu boyunca uzanıyor ve birebir vakitte ABD-Kanada sonu yakınlarında seyahat eden şoförleri de izliyor.

Gözetim ağı, ülkenin iç bölümlerine de ulaşarak Chicago ve Detroit üzere büyük metropollerde yaşayanları ve bu kentlere seyahat edenleri de etkiliyor.

AP’nin tespitlerine nazaran, kurum yıllar içinde Phoenix bölgesine en az dört kamera yerleştirdi ve bunlardan biri, kurumun olağanda 100 millik (161 kilometre) yetki alanının ötesinde, Meksika sonundan 120 milden (193 kilometre) daha uzaktaydı.

Sınır Devriyesinin bağlı olduğu ABD Gümrük ve Hudut Koruma (CBP) Teşkilatı, plaka okuma sistemlerinin tehditleri belirlemek ve kabahat ağlarını çökertmek için kullanıldığını belirtti.

Yapılan açıklamada, “Teknolojinin sorumlu bir formda ve açıkça tanımlanmış güvenlik emelleri için uygulanmasını sağlamak gayesiyle katı, çok katmanlı bir siyaset çerçevesi ile federal yasa ve anayasal muhafazalar tarafından yönetiliyoruz. Ulusal güvenlik nedenleriyle muhakkak operasyonel uygulamalar hakkında ayrıntı vermiyoruz” denildi.

MASUM İNSANLARI AMAÇ ALIYORLAR

Şubat ayında, Meksika’daki ailelere eşya taşıyan küçük bir nakliye şirketinin sürücüsü olan Lorenzo Gutierrez Lugo, Teksas’ın hudut kenti Brownsville’e hakikat yola çıktı.

Lugo, Meksika sonundan yaklaşık 160 kilometre uzakta bulunan Kingsville’de lokal bir polis memuru tarafından sürat yaptığı gerekçesiyle durduruldu.

Fakat polis ve mahkeme kayıtlarına nazaran sürat ihlali yalnızca bir mazeretti; durdurma talebi Hudut Devriyesinden gelmişti ve ihbarda aracın kaçak mal taşıyor olabileceği belirtilmişti.

Lugo’nun sorgulanmasının ve aracının aranmasının akabinde rastgele bir kaçak mala rastlanmadı.

Buna karşın Lugo, yanında binlerce dolar nakit taşıdığı için organize cürüm ve kara para aklama kuşkusuyla gözaltına alındı.

Şirketinin sahibi, bu paranın müşterilerden gelen ve çoklukla nakit yapılan ödemeler olduğunu belirtse de şoförün ismini paka çıkarmak ve araca el konulmasını engellemek için 20 bin dolar avukatlık fiyatı harcadığını söyledi.

Benzer bir olay, 2022 yılında Houston’dan Alek Schott’un başına geldi. Hudut Devriyesi casuslarından gelen bir istihbarat üzerine aracı San Antonio dışında Teksas şerif yardımcıları tarafından durduruldu.

Federal vazifeliler, Schott’un Houston’dan Teksas’ın Carrizo Springs kentine bir gecelik bir seyahat yaptığını tespit etmişti.

Schott, bir saatten fazla yol kenarında tutuldu ve aracı arandı lakin hiçbir şey bulunamadı.

MAHREMİYET TARTIŞMALARI BAŞLADI

Kamuya açık yollardaki araçların plakalarının toplanması mahkemeler tarafından genel olarak yasal karşılansa da kimi hukukçular, Hudut Devriyesinin dijital nezaret ağlarının büyümesinin anayasal sıkıntılar doğurduğunu düşünüyor.

George Washington Üniversitesinden hukuk profesörü Andrew Ferguson, mahkemelerin “herkesi, her yerde ve her vakit kaydeden büyük ölçekli nezaret teknolojilerinin” şahısları makul olmayan aramalara karşı koruyan dördüncü anayasa unsuru kapsamında anayasaya alışılmamış olabileceğini kabul etmeye başladığını belirtti.

Sınır Devriyesi, plaka okuma programının detaylarını yıllardır bâtın tutuyor.

Eski yetkililere nazaran kurum, programdan mahkeme dokümanlarında ve polis raporlarında bahsedilmemesi için efor gösteriyor, hatta bâtın plaka okuyucularının yerleşimi ve kullanımı hakkındaki detayların ortaya çıkması riskine karşı suçlamaları düşürmeyi bile teklif ediyor. Bu aygıtlar, otoyollarda çoklukla trafik güvenlik ekipmanlarının içine gizleniyor.

CBP, 11 Eylül akınlarından bu yana geçen yıllarda, yetki alanı hudutların çok ötesine uzanan bir istihbarat kurumuna dönüştü.

Kurumun bu dönüşümü, bilhassa Trump idaresi devrinde sürat kazandı. Plaka okuma sistemi üzere hudut nezaret sistemlerinin yapay zekâ ve öbür teknolojilerle geliştirilmesi için CBP’ye 2,7 milyar dolardan fazla bütçe ayrılması bekleniyor.