Otomotiv devleri çip krizine hazırlıksız yakalandı

Hollanda hükümeti, güvenlik telaşlarını ve Çinli ana şirket Wingtech Technology’nin “ciddi idare eksikliklerini” münasebet göstererek eylül ayında Nijmegen merkezli çip üreticisi Nexperia’nın denetimini fiilen ele geçirdi.

Bu karara reaksiyon gösteren Pekin idaresi, Nexperia’ya ihracat kısıtlamaları getirdi. Çin daha sonra kısıtlamaları yumuşatsa da, çip sevkiyatlarının tam olarak tekrar başlaması için Hollanda hükümetinin Nexperia üzerindeki denetimini gevşetmesini koşul koştu.

Otomotiv üreticileri, 2020’de yarı iletken üretimini sekteye uğratan Kovid-19 salgını ve bir yıl sonra Japonya’daki bir fabrikada çıkan yangının akabinde tedarik çizgilerini güçlendirme kelamı vermişti.

Ancak son kriz, kesimin kör noktasını açığa çıkardı: Sanayi, düşük teknolojili çiplerin Çin tarafından Batı’ya karşı bir koz olarak kullanılabileceğini hiç öngörmemişti.

Otomotiv üreticilerine danışmanlık veren ABD merkezli Seraph Consulting’in CEO’su Ambrose Conroy, Reuters’a verdiği demeçte durumu şu sözlerle özetledi: “Kimse jeopolitik bir kesintiye hazırlıklı değildi ve hâlâ da değiller.”

PEKİN’DEN SERT MİSİLLEME

Pekin idaresi bu atağa, İnci Irmağı Deltası’ndaki fabrikada paketlenen bitmiş Nexperia çiplerinin ihracatını durdurarak karşılık verdi.

Hollanda geçen hafta Nexperia’nın denetimini alma kararından geri adım atarak tahlil sinyali verdi.

Fakat Nexperia’nın Dongguan fabrikasından sevk edilen ve otomobil frenlerinden elektrikli camlara kadar her yerde kullanılan yarı iletkenlerin yokluğu piyasayı çoktan sarstı.

Düşük maliyetli olan bu modüllerin eksikliği, Nissan ve Honda’yı üretimi kısmaya zorlarken, Alman tedarikçi Bosch’un fabrika çalışma saatlerini azaltmasına neden oldu.

Guangdong Memleketler arası Stratejiler Enstitüsü’nden Memleketler arası Bağlantılar Profesörü Li Xing, yaşananları şöyle kıymetlendirdi:

“Hollandalılar Nexperia’ya el koyduklarını sandılar ancak yalnızca bir ofis binasını devraldılar. Bu durum, orta ve düşük segmentlerde bile Çin’e bağımlı olduklarını gösteriyor. Şayet Çin sizi kıskaca almak isterse bunu hâlâ yapabilir. Çıkış yolunuz yok.”

YUAN İLE ÖDEME ZORUNLULUĞU

Konuya aşina kaynakların aktardığına nazaran, Nexperia geçen ayın sonlarında birtakım yerli dağıtıcılara satışlara yine başladı lakin daha evvel kullanılan yabancı para üniteleri yerine yuan ile ödeme talep etti.

Reuters’ın haberine nazaran bu para ünitesi değişikliği, Çinli işletmenin Hollanda’daki merkezden daha bağımsız hareket etme teşebbüsüydü.

Fakat fabrika tüm yuan süreçlerini yönetemediği için sevkiyata hazır çipler Dongguan tesisinde yığıldı.

Avusturyalı Melecs ve Apple tedarikçisi JABIL, Çinli kuruluşları kullanarak yuan ile ödeme yapıp Nexperia’dan çip temin etmeyi başardı.

Ancak Bosch, yıllık 200 milyon eoru’luk Nexperia eseri sipariş etmesine karşın başlangıçta kâfi alternatife sahip değildi.

ABD Başkanı Donald Trump’ın Seul’de Çin Devlet Lideri Şi Cinping ile görüşmesinin akabinde Çin, bu ay kimi Nexperia ihracatlarının yine başlamasına müsaade verdi.

Bu gelişme, üretimi durdurmaya günler kalan Bosch ve tedarikçileri Aumovio, ZF Group ve Hella için yeterli haber oldu.

DERS ALINMADI MI?

Öte yandan Londra merkezli Pelham Smithers Associates otomotiv analisti Julie Boote, çip krizinin otomotiv üreticilerinin evvelki şoklardan ders çıkarmadığını gösterdiğini belirtti.

Boote, “Birkaç aylık çip stokuna sahip olmalarını beklersiniz. Son krizden sonra söyledikleri buydu” dedi.

Nissan Performans Yöneticisi Guillaume Cartier ise savunmasız tedarik zincirlerini değiştirmenin vakit aldığını vurguladı.

Cartier, geçen ay yaptığı açıklamada, “Herkesin bana ‘ama geçmişten ders almadınız’ diyeceğini biliyorum. Evet, tamam. Fakat tüm tedarikinizi üç yıl içinde değiştirebileceğinize inanıyor musunuz?” diye konuştu.

Nexperia krizi, Nissan’ı en çok satan modeli Rogue SUV’nin üretimini kısmaya zorladı ve bu yıl için risk oluşturmaya devam ediyor.

Danışman Conroy, müşterilerine kritik bileşenler için muhtaçlık duyulan bölgede ekstra stok tutmalarını tavsiye ediyor.

Fakat maliyetleri en aza indirmek için “tam zamanında” (just-in-time) envanter idaresine bel bağlayan bir dal için bu hayli maliyetli bir değişim.

ASML CEO’SUNDAN DİYALOG ÇAĞRISI

Hollandalı teknoloji devi ASML Holding’in CEO’su Christophe Fouquet ise Bloomberg’e yaptığı açıklamada, Nexperia krizinin tedarik zincirinin ne kadar kırılgan olduğunu ve uyuşmazlıkların büyümesini önlemek için diyaloğun hayati değer taşıdığını vurguladı.

Fouquet, geçen hafta Hollanda televizyon programı Buitenhof’ta, “Bu hususla ilgili kıymetli konulardan biri, tansiyonu yükseltmeden evvel konuşmaktır; tahminen de bu sefer tam aksisi oldu. Ortada büyük riskler var” tabirlerini kullandı.

Tedarik zincirindeki bir öteki mahzur ise çiplerin araçlara entegre edilme biçimiyle ilgili. Nexperia yarı iletkenleri, elektriği yöneten güç modülleri üzere bileşenlerde yaygın olarak kullanılıyor ve çoklukla direkt bileşenlerin üzerine lehimleniyor.

White Oak Capital Partners Yatırım Yöneticisi Nori Chiou, bunun çiplerin basitçe diğer bir çiple değiştirilemeyeceği manasına geldiğini belirtti.

Herhangi bir yeni araç bileşeninin, alternatif kesimlerin temini sürecine aylar ekleyebilecek testlerden geçmesi gerekiyor.

Nexperia, birebir görünen kesimlerin araçlarda farklı performans gösterebileceği için ikamenin “bir gecede” tamamlanamayacağını söz etti.

Alman Hella, Nexperia’nın çipleri için alternatif tedarikçileri pahalandırıyor fakat test ve onay süreçlerinin bir yıla kadar sürebileceği belirtiliyor.

Ankura Consulting’den Alfredo Montufar-Helu, çip darboğazlarına hazırlanmanın kolay yahut ucuz olmayacağını belirterek, “Herkes bir defa daha dayanıklılık oluşturmaktan, çeşitlendirmeden bahsetmeye başlayacak. Ve sonra bunun ne kadar değerli olduğunu fark edecekler” dedi.

NEXPERIA’NIN ALMANYA İÇİN ÖNEMİ

Şirket, “Almanya’daki birçok müşteri için kilit tedarikçi” pozisyonunda bulunuyor.

Şirketin en değerli üretim tesisi Hamburg’da yer alıyor ve bu tesiste yaklaşık 1600 kişi çalışıyor. Fabrika, son devirde 175 milyon euro maliyetle modernize ediliyor.

Şirketin mevcut üst seviye yöneticileri Achim Kempe (Operasyonlardan Sorumlu Başkan) ve Stefan Tilger (Finanstan Sorumlu Başkan) için de Hamburg, ana üs vazifesi görüyor.

Batı ve Çin ortasındaki çatışma nedeniyle Kempe, şirketi yaptırımlardan korumak hedefiyle Avrupa ve Çin’deki müşteriler için farklı tedarik zincirleri kurmayı planladı.