“Gazze formülü” Rusya-Ukrayna savaşını sona erdirir mi?

Zelenski’nin Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile görüşmek ve ABD’nin tekrar devreye girmesini sağlamak üzere Ankara’ya gideceğini açıkladığı gün, Axios başta olmak üzere önde gelen haber sitelerinde Washington ve Moskova’nın 28 unsurluk bir barış planı taslağı üzerinde çalıştıkları haberleri çıktı.

Haberlerde, ABD Başkanı Donald Trump’ın özel temsilcisi Steve Witkoff ile Rusya özel temsilcisi Kirill Dmitriev tarafından oluşturulan barış planının Ukrayna’nın iştiraki olmadan hazırlandığı, bu biçimiyle de Witkoff’un Gazze için İsrail ile birlikte hazırladığı 20 unsurluk barış planının akla geldiği değerlendirmeleri yapıldı.

Genel değerlendirme, Witkoff’un ABD Başkanı Trump’ın siyasi gücü sayesinde Gazze’de elde edilen sonucu Rusya-Ukrayna savaşına da yansıtma arayışında olduğu.

Ancak Ukrayna-Rusya savaşının çok daha farklı parametreler içermesi, toprak odunu konusunun işin merkezini oluşturması ve Avrupa’nın bu türlü bir yola sıcak bakmaması sürecin Gazze’ye oranla daha şiddetli olacağını gösteriyor.

28 unsurluk planın tam metni şimdi basına sızmadı. Lakin çıkan haberler, planın Ukrayna’nın toprak ödünleri vermesi karşılığında güvenlik garantileri alması istikrarına dayandırıldığını gösteriyor.

Ukrayna’dan birinci yapılan açıklamalar, bu planın kabul edilemeyeceği biçiminde. Zelensky, planın içeriğini ABD Başkanı Trump ile görüşmek istediğini açıkladı.

Ancak son gelişmeler, Ukrayna’nın giderek daha çok köşeye sıkıştığını gösteriyor.

RUSYA YIPRATMA SAVAŞINI YOĞUNLAŞTIRDI

Ukrayna için makus haberlerin başında Rusya’nın “yıpratma savaşını” giderek daha ağırlaştırması ve kuvvetli kış şartları öncesinde Ukrayna’nın güç altyapısına büyük ziyanlar vermesi geliyor.

Zelensky’nin Ankara’da olduğu gün Ukrayna’ya çok ağır bir drone saldırısı gerçekleştiren ve en az 25 sivilin hayatına neden olan Rusya, ülkenin kıymetli stratejik altyapısını da vurdu. Ukrayna halkının savaşma direncini kırmaya çalışan Rusya’nın son periyotta Ukrayna toprakları içinde sonlu da olsa ilerlemeler katettiği de kaydediliyor.

Asker ve silah temin açısından Rusya kadar şanslı olmayan Ukrayna’nın kayıplarının yerine koyacak rezervlerinin de giderek azaldığı görülüyor.

Avrupalı ülkelerin ekonomik takviyesiyle ABD’den silah satın alabilen Ukrayna’nın bu süreci ne kadar sürdürülebilir kılacağı da meçhul.

YOLSUZLUK SKANDALI ZELENSKY’İ YIPRATTI

Ukrayna lideri Zelensky’i tam da bu süreçte en çok yıpratan gelişmelerden biri son periyodun en büyük yolsuzluğunun ortaya çıkması ve savların Ukrayna başkanının en yakın etrafına kadar ulaşmış olması.

Ulusal Yolsuzlukla Uğraş Ofisi (NABU) ve Uzmanlaşmış Yolsuzlukla Gayret Savcılığı (SAP), nükleer güç şirketlerinin ve üst seviye yetkililerinin dahil olduğu 100 milyon dolarlık yolsuzluk skandalını 10 Kasım’da açığa çıkardı.

Skandalın merkezinde Zelensky’nin yakın etrafında işadamı Timur Mindich’in olması, yolsuzluğa bulaşanlar ortasında Zelensky’nin idaresinden birçok ismin bulunması Ukrayna önderini daha da derde soktu.

Savaş periyodunda yakaladığı birlik ve dayanağı yitirme noktasında olan Zelensky’nin en büyük karşısı olan Petro Poroshenko, Ukrayna başkanının artık ülkeyi yönetme meşruiyeti kalmadığını kaydetti.

UKRAYNA’YA BASKI ARTABİLİR

Bu skandalın milletlerarası diplomatik eforlara da olumsuz yansıyabileceği bedellendiriliyor.

Trump’ın vazifeye gelmesinin akabinde Ukrayna’ya dayanak konusunda tavır değiştiren ve bira an evvel muahede isteyen ABD, yeni şartlar altında Ukrayna’yı barış planını kabul etme konusunda daha fazla baskı altına alabilir.

Witkoff’un Rus muhatabı Dmitriev ile hazırladığı sav edilen ve Ukrayna tarafından sıcak karşılanmayan, Kırım’ın yanı sıra Donetsk ve Luhansk bölgelerinin Rus toprağı olarak kabul edilmesini ve Ukrayna ordusunun küçültülmesini içerdiği belirtiliyor.

Ukrayna’nın NATO’ya üye olmayacağı, Rusya’nın da Ukrayna ve NATO ülkelerine karşı tehdit oluşturmayacağına ait güvenlik garantilerinin de planda yer alacağı kaydediliyor.

Bazı haberler, bu süreçte Türkiye’nin de rol aldığını, Dışişleri Bakanı Hakan Fidan’ın 10 Kasım’da ABD’de Witkoff ile 12 Kasım’da Ankara’da Ukrayna Ulusal Güvenlik ve Savunma Kurulu Sekreteri Rüstem Ömerov ile yaptığı görüşmelerde süreci ele aldığı sav ediliyor.

Fidan, 15 Kasım’da verdiği bir demeçte, Ukrayna-Rusya barış sürecine ait yeni adımların atılabileceğini belirtmiş, “barışa en yakın noktada olunduğunu” kaydetmişti.

ZELENSKY’DEN YENİ ÖNERİLER

Bu gelişmeler üzerine Zelensky’nin yeni teklifler gündeme getirerek barış sürecinde denetimi ve ivmeyi eline geçirmek istediği bedellendiriliyor.

Ukrayna önderinin Yunanistan, Fransa, İspanya ve Türkiye’yi kapsayan Avrupa tipinde bir yandan askeri mutabakatlar imzalarken öbür yandan da barış sürecine ait süreci denetimine almak ve bilhassa Avrupa’dan daha fazla takviyesi amaçladığı kaydediliyor.

Ancak Zelensky’nin hangi yeni teklifler getirdiği açıklanmadı. Ukrayna, Kırım dahil toprak odununda bulunmayacağını daha evvelki barış teşebbüslerinde kayda geçirmişti.

28-maddelik plandan haberi olmayan Avrupa ülkeleri ve AB, barış şartlarının Ukrayna ve AB dışlanarak sağlanamayacağı vurgusunu yapıyorlar. İngiltere ve Almanya, süreçle ilgili bilgilendirilmediklerini kaydederken, “kötü bir barış muahedesinin ileride daha büyük sıkıntılar yaratacağı” bildirisini veriyorlar.

Ancak ABD’nin bu ihtarlara çok kulak kabartması beklenmiyor.

Planla ilgili birinci direkt temasların 19 Kasım’da Ukrayna’ya varan ABD Kara Kuvvetleri Müsteşarı Dan Driscoll ve Kara Kuvvetleri Kurmay Başkanı Randy George tarafından gerçekleştirildiği duyuruldu.

İki üst seviye Amerikalı komutanın daha sonra Avrupa’ya geçerek NATO müttefiklerini de bilgilendirmesi öngörülüyor.