Gazze’de barış neden gecikiyor?

Ateşkese karşın bu mühlet içinde de İsrail’in hücumları sürdü ve yüzlerce sivil Filistinli hayatını yitirdi. Buna paralel olarak Batı Şeria’da son bir haftada artan hücumlar da sürece olumsuz yansıdı.

İsrailli yerleşimcilerin bölgenin asıl sahibi Filistinlilerin Batı Şeria’daki varlıklarına, mescitlerine ve yardım taşıyan araçlara akınları giderek arttı ve Tel Aviv’in bunu önlemek için adım atmaması dikkatlerden kaçmadı.

İsrail, tıpkı vakitte, insani yardımlar konusunda da verdiği sözleri tutmadı. Mutabakatta günde 600 kamyonun geçeceği hususuna karşın sondan bunun çok altında aracın geçişine müsaade verildi ve bu da Gazze’deki insani buhranın devam etmesine neden oldu.

Ateşkesin akabinde muahedenin milletlerarası istikrar gücü yerleştirilmesi, Gazze idaresinin belirlenmesi gibi- ileriki etaplarına hala geçilememiş olması hem ateşkesi daha kırılgan hale getiriyor hem de İsrail’in yeni bir mazeret üreterek askeri operasyonlarına başlaması tasasına neden oluyor.

Anlaşmanın tam ve eksiksiz uygulanabilmesi, memleketler arası hukukun bir modülü olabilmesi ve sürece katkıda bulunacak ülkelerin yol haritalarını belirlemesi için gerekli olan BM Güvenlik Kurulu kararı üzerinde şimdi uzlaşma sağlanamamış olması gecikmenin kıymetli nedenleri ortasında görülüyor.

Son devirde evvel İstanbul’da daha sonra Washington’da yapılan diplomatik temasların temel gayesi süreçteki tıkanıklığın bir an evvel açılması ve mutabakatın etkin şekilde uygulanması.

Dışişleri Bakanı Hakan Fidan’ın 3 Kasım’da önde gelen İslam ülkeleri dışişleri bakanlarıyla yaptığı toplantı, 10 Kasım’da ABD’de yaptığı temaslar ve 11 Kasım’da Mısır Dışişleri Bakanı Bedr Abdulati ile Ankara’da yaptığı görüşmelerde de BMGK kararı ve başka detaylar gündemdeydi.

YENİ TASLAK ÜZERİNDE ÇALIŞMALAR SÜRÜYOR

İlk BM karar taslağı geçen hafta hazırlanmış lakin hem içerik hem de lisanı üzerindeki tenkitler nedeniyle önemli bir gözden geçirme gerekliğini ortaya koymuştu. Diplomatik kaynaklara nazaran, yeni taslak BMGK’nin daimi ve süreksiz üyelerinin yanı sıra Türkiye ve öteki ilgili bölge ülkelerinin görüşüne açılmış durumda.

Süreçle ilgili birinci kapsamlı açıklamayı ABD Dışişleri Bakanı Marco Rubio yaptı. Gazetecilerin sorularını yanıtlayan Rubio, BM kararının ileriki günlerde oylamaya sunulmaya hazır olacağı umudunu lisana getirirken, sürecin içinde birçok ülke olduğunu ve beklentilerin dengelenmeye çalışıldığını vurguladı.

Güvenlik Kurulu kararında en değerli öge Milletlerarası İstikrar Gücü (UİG) olarak tanımlanan yapının nasıl oluşacağı ve hangi vazifeleri üstleneceği. Güce katkıda bulunmak isteyen ülkeler, BM Güvenlik Kurulu kararında UİG’nin yapı ve misyonunun nasıl tanımlanacağını görmeden adım atmak niyetinde olmadıklarını ortaya koydular.

UİG hakkında bilinen en değerli öge bu gücün muharip olmayacağı, fakat ateşkes ve muahedenin uygulanması süreçlerinde kıymetli rol oynayacağı. Memleketler arası basında çıkan haberlere nazaran UİG’ye katılacak ülkeler İsrail ve Mısır’ın eşgüdümünde faaliyet gösterecekler ve günlük güvenliğin sağlanmasının yanı sıra Hamas’a ilişkin yapıların yıkılması ve silahsızlandırılmasını da sağlayacaklar.

Bu süreçteki kıymetli hususlardan biri İsrail ordusunun bölgeden ne vakit çekileceği. UİG’ye iştirak göstermek isteyen ülkelerin İsrail ordusu ile karşı karşıya gelmemek için bu mevzunun netleşmesini istediği kaydediliyor.

Basında çıkan taslaklara nazaran UİG ile Israil ordusu ortasında bölgenin silahsızlandırılmasına ait detaylı takvimin uygulanmasına nazaran İsrail bölgedeki askeri varlığını çekecek. Buna karar verirken ABD ve öbür önde gelen aktörlerle temas içinde olacak.

GAZZE’Yİ FİLİSTİNLİLER Mİ YÖNETECEK?

13 Ekim’de imzalanan muahedede yer aldığı formuyla Hamas’ın silahsızlandırılması ve idareden büsbütün uzaklaştırılması da Güvenlik Kurulu kararının içeriği açısından değerli.

Başta Türkiye olmak üzere birçok bölge ülkesi Gazze’nin Filistinliler tarafından yönetilmesi gerektiğini, geçmişte yapılan yanılgıların tekrarlanmaması davetini yaptılar.

Gazze’nin Filistin toprağı olarak kalması açısından bu süreçte oluşacak idare yapısı büyük ehemmiyet taşıyor.

İsrail’in bugün ateşkes ve muahedeye bağlı olduğu iletilerine rağmen orta-uzun vadede daha farklı siyasetlere evrilmesi muhtemelliğine karşı BM Güvenlik Konseyi’nden çıkarılacak karar kıymet taşıyor. Bu kararın sağlam bir tüzel ve siyasi altyapıya sahip olması yalnızca bugün için değil gelecekte de referans noktası olmasına neden olacak.

İSRAİL’İN UZUN VADELİ HEDEFLERİ

İsrail’in Gazze’de bu süreç devam ederken Orta Doğu’nun geri kalanında kurmak istediği nizama ait uzun vadeli planlarını da yaşama geçirmeye devam ettiği gözleniyor.

Bu planların başında Türkiye’nin Gazze sürecinde daha da faal bir rol oynamasını engellemek için UİG’ye girmesini önlemek yer alıyor.

İsrail’in öteki planı Suriye ile mevcut toprak kazanımlarını daha da güçlendirecek yeni güvenlik mutabakatı yapmak. Suriye geçiş devri Cumhurbaşkanı Ahmad al-Şara’nın ABD ziyaretinde ele alınan öncelikli hususlar ortasında bu da yer aldı. Tarafların yıl sonundan evvel bu adımı atmak istediği biliniyor.

Lübnan da İsrail’in önceliği ortasında. Hizbullah’ın büsbütün silahsızlandırılması için Lübnan idaresine baskı yapan İsrail, böylelikle kuzey sonlarını garanti altına almak niyetinde.

Bu süreçte çok konuşulmayan ancak İsrail’in gündeminde olduğu bilinen bir bahis da Mısır ile hem Gaza hududu hem de Sana yarımadasında çözülemeyen meselelerin yeni bir mutabakatla halledilmesi.

İsrail’in bütün bunları yaparken bilhassa Suriye ve Lübnan’da istikrar yerine istikrarsızlık, egemenlik yerine bölünmüşlük emelinde olduğu biliniyor. İsrail’in Gazze’de barışı geciktirirken Orta Doğu’ya ait uzun vadeli planlarının altyapısını kurmaya çalıştığı bedellendiriliyor.